Điều trị bệnh võng mạc: tổng quan về các phương pháp can thiệp hiệu quả

Trong nhãn khoa, việc bảo tồn thị lực trước các bệnh lý võng mạc là một trong những ưu tiên hàng đầu. Võng mạc là lớp mô thần kinh cảm thụ ánh sáng ở đáy mắt; bất kỳ tổn thương nào tại đây nếu không được xử lý kịp thời đều có nguy cơ dẫn đến hậu quả không thể đảo ngược là suy giảm thị lực vĩnh viễn, thậm chí mù lòa. Bệnh viện Mắt Biên Hòa Sài Gòn sẽ cung cấp một bức tranh toàn cảnh về các giải pháp điều trị bệnh võng mạc, giúp bạn có nền tảng kiến thức vững chắc để bảo vệ thị lực.

1. Nhận diện bệnh võng mạc và các dấu hiệu cảnh báo khẩn cấp

Bệnh võng mạc là thuật ngữ chung cho các tổn thương tại lớp mô thần kinh trọng yếu này. Các dạng phổ biến bao gồm bệnh lý do tiểu đường, thoái hóa điểm vàng, viêm võng mạc, hoặc các tổn thương vật lý như rách hay bong võng mạc.

Nguyên nhân gây bệnh rất đa dạng, từ yếu tố di truyền, quá trình lão hóa tự nhiên, chấn thương mắt do tai nạn, cho đến hậu quả của các bệnh lý toàn thân không được kiểm soát tốt (đặc biệt là tiểu đường và tăng huyết áp).

Do bệnh thường tiến triển âm thầm, việc nhận diện các dấu hiệu sớm là tối quan trọng:

• Các triệu chứng thị lực khẩn cấp: Cần đi khám ngay nếu bạn gặp phải các hiện tượng như nhìn mờ, hình ảnh bị bóp méo (ví dụ, đường thẳng trông như lượn sóng), xuất hiện các đốm đen, chớp sáng hoặc "ruồi bay" lơ lửng, và đặc biệt là mất thị lực đột ngột (một phần hoặc toàn bộ).
• Các nhóm nguy cơ cao: Ngay cả khi chưa có triệu chứng, bạn vẫn cần tầm soát định kỳ nếu thuộc nhóm: bệnh nhân tiểu đường (nhất là trên 5 năm), người bị tăng huyết áp lâu năm, có tiền sử gia đình mắc bệnh võng mạc, người trên 50 tuổi (nguy cơ thoái hóa điểm vàng), hoặc từng bị chấn thương mắt.
• Phát hiện qua thăm khám: Đôi khi, tổn thương được phát hiện qua chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu ngay cả khi bạn chưa cảm nhận được triệu chứng. Lúc này, việc can thiệp (laser, tiêm, phẫu thuật) là cần thiết để ngăn bệnh tiến triển nặng hơn.

2. Tổng quan các giải pháp can thiệp từ nội khoa đến ngoại khoa

Tùy thuộc vào loại bệnh và mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định giải pháp can thiệp phù hợp. Các phương pháp hiện đại, hiệu quả cao đang được áp dụng bao gồm:

• Phương pháp tiêm nội nhãn: Đây là kỹ thuật điều trị nội khoa phổ biến và có độ chính xác rất cao. Bác sĩ sử dụng kim chuyên dụng siêu nhỏ để đưa thuốc đặc trị trực tiếp vào buồng dịch kính (bên trong mắt). Cách làm này giúp thuốc đạt nồng độ tối đa tại vị trí tổn thương (võng mạc) mà hạn chế tác dụng phụ toàn thân. Nếu ví mắt như quả nhãn (võng mạc là hạt, dịch kính là ruột), thì thuốc nhỏ mắt chỉ tác động bên ngoài "vỏ", còn tiêm nội nhãn là đưa thuốc thẳng vào "ruột" để điều trị "hạt".
• Laser quang đông võng mạc ngoại vi: Đây là giải pháp ít xâm lấn, thường dùng để "hàn" các vết rách võng mạc (ngăn ngừa bong võng mạc) hoặc điều trị các vùng thiếu máu, tân mạch bất thường trong bệnh võng mạc tiểu đường. Tia laser tạo ra các vết sẹo nhỏ có kiểm soát, giúp ngăn ngừa xuất huyết và chặn đứng sự phát triển của các mạch máu bệnh lý. Thủ thuật này nhanh chóng và ít gây đau.
• Phẫu thuật độn đai củng mạc: Đây là can thiệp ngoại khoa thường dùng cho các trường hợp bong võng mạc do rách hoặc thủng. Bác sĩ sẽ dùng một vòng silicone mềm (đai) đặt quanh củng mạc (tròng trắng), tạo lực ép nhẹ từ bên ngoài, giúp đẩy lớp võng mạc bị bong áp trở lại vị trí giải phẫu bình thường, giữ võng mạc dính lại.
• Phẫu thuật cắt dịch kính: Đây là can thiệp ngoại khoa phức tạp, được chỉ định cho các trường hợp bệnh đã tiến triển nặng, như xuất huyết dịch kính (máu che lấp tầm nhìn), bong võng mạc phức tạp, hoặc sẹo xơ co kéo bề mặt võng mạc. Bác sĩ sẽ loại bỏ phần dịch kính bị đục, chứa máu hoặc mô sẹo, giải phóng sức ép và tạo không gian thông thoáng cho võng mạc phục hồi.

3. Yếu tố then chốt quyết định thành công: chăm sóc sau điều trị và kiểm soát bệnh nền

Thành công của ca điều trị không chỉ nằm ở kỹ thuật can thiệp mà còn phụ thuộc rất lớn vào sự tuân thủ của bệnh nhân sau đó.

Tiên lượng phục hồi: Khả năng phục hồi (tiên lượng) phụ thuộc trực tiếp vào "thời điểm vàng" phát hiện bệnh. Nếu can thiệp sớm khi tổn thương còn nhẹ, cơ hội duy trì hoặc cải thiện thị lực là rất cao. Giai đoạn bệnh càng muộn, tiên lượng càng dè dặt. Mục tiêu quan trọng nhất luôn là bảo tồn thị lực hiện có và ngăn ngừa mù lòa.

Chăm sóc và phòng ngừa tái phát:

• Người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối y lệnh (dùng thuốc, tái khám đúng hẹn, không tự ý ngưng thuốc). Phải bảo vệ mắt (tránh va đập, không dụi mắt, giữ vệ sinh, đeo kính bảo vệ, hạn chế thiết bị điện tử).
• Duy trì lối sống lành mạnh (ngưng hút thuốc, dinh dưỡng đủ vitamin A, C, E, Omega-3, hạn chế đường và chất béo) và tránh các hoạt động mạnh có nguy cơ va chạm.

Lưu ý quan trọng nhất: Yếu tố sống còn chính là việc kiểm soát chặt chẽ các bệnh nền, đặc biệt là tiểu đường và huyết áp. Bệnh nền ổn định là điều kiện tiên quyết để điều trị mắt hiệu quả. Ngoài ra, không tự ý dùng các phương pháp dân gian chưa được kiểm chứng. Cần báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào (đau, đỏ, giảm thị lực đột ngột).

4. Vấn đề chi phí điều trị bệnh võng mạc

Chi phí điều trị không phải là một con số cố định, mà phụ thuộc vào tình trạng cụ thể, phương pháp can thiệp, loại thuốc đặc trị được sử dụng và số lần tái khám. Tại Bệnh viện Mắt Biên Hòa Sài Gòn, mọi chi phí đều được tư vấn công khai, minh bạch.

Dưới đây là khung chi phí tham khảo cho các dịch vụ phổ biến (mức giá này có thể thay đổi):

• Khám chuyên khoa mắt: Khoảng từ 150.000 – 300.000 đồng/lần.
• Laser quang đông võng mạc: Khoảng từ 2.000.000 – 4.000.000 đồng/lần.
• Tiêm nội nhãn: Chi phí dao động mạnh tùy loại thuốc. Ví dụ, với thuốc Bevacizumab, chi phí khoảng 3.500.000 – 5.000.000 đồng/lần. Với thuốc Ranibizumab (Lucentis), chi phí khoảng 18.000.000 – 22.000.000 đồng/lần.
• Phẫu thuật ngoại khoa: Phẫu thuật độn đai củng mạc có chi phí khoảng 18.000.000 – 30.000.000 đồng/lần. Phẫu thuật cắt dịch kính, kỹ thuật phức tạp hơn, có chi phí khoảng 20.000.000 – 40.000.000 đồng/lần.

Mức giá chính xác sẽ được tư vấn cụ thể dựa trên tình trạng bệnh lý thực tế của bạn.

Việc duy trì thị lực và ngăn chặn bệnh võng mạc quay trở lại phụ thuộc rất lớn vào hai yếu tố: tuân thủ chính xác phác đồ điều trị và chăm sóc mắt cẩn thận sau can thiệp. Do đó, người bệnh cần đặc biệt lưu ý việc thăm khám định kỳ và chấp hành mọi hướng dẫn từ bác sĩ để đạt được kết quả phục hồi tốt nhất. Bệnh viện Mắt Biên Hòa Sài Gòn cam kết đồng hành cùng bạn với những giải pháp điều trị bệnh võng mạc hiệu quả và an toàn hàng đầu.